Το Αστείο

 

Το Αστείο γράφτηκε το 1965 δηλαδή, σε μια από τις πιο δύσκολες εποχές της Πράγας. Μπορούμε να πούμε ότι αποτελούσε μια καταγγελία του σοβιετικού σοσιαλιστικού μοντέλου. Το βιβλίο αυτό γνώρισε τεράστια επιτυχία διεθνώς την εποχή εκείνη αλλά αποτελεί και ένα από τα πιο γνωστά βιβλία του Κούντερα διεθνώς. Ο 20χρονος Λούντβιχ Γιαχν, στέλνει στη φίλη του μια κάρτα για να την πειράξει, γράφοντάς της: «Ο οπτιμισμός είναι το όπιο του λαού. Το υγιές πνεύμα βρωμάει βλακεία. Ζήτω ο Τρότσκι». Αυτό και μόνο ήταν αρκετό  για να καταστραφεί η ζωή του. Κανείς δεν κατάλαβε το αστείο του…

Στο αστείο ο Κούντερα κινεί τους ήρωές του στους χώρους της πατρίδας του και περιγράφει τις συμπεριφορές τους, εξιστορώντας  τις ταλαιπωρίες τους μέσα από τη σχέση τους με το  κομμουνιστικό σύστημα. Ένα σύστημα που στην πραγματικότητα διακωμωδεί μέσα από τις περιγραφές του. Έντονο παράδειγμα, αυτής του της τακτικής, είναι  η επιλογή της εξιστόρησης του παραλογισμού και των ευτράπελων στα στρατόπεδα ανεπιθύμητων και όχι των βασανιστηρίων.

            Μέσα σε λίγες γραμμές ( δια στόματος του φίλου του Κόστκα) παραθέτει την αποξένωση του κόσμου από την εκκλησία, η οποία έγινε με την αθεϊστική προπαγάνδα και τις διώξεις των θρησκευόμενων από το κομμουνιστικό καθεστώς. Ακόμα προσπαθεί να βρει  ομοιότητες και διαφορές χριστιανισμού και κομμουνισμού. Μας αφήνει δε, να σκεφτούμε πως ο  κομμουνισμός λειτούργησε σαν θρησκεία, μα πολύ πιο σκληρή, αφού στους κόλπους του το μόνο που βρήκε το «μίσος». 

Εκτός από όλα αυτά όμως είναι ένα μυθιστόρημα που κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη τόσο με την  ενδιαφέρουσα πλοκή του , όσο και με τους συνεχείς σχολιασμούς του ήρωα, για όλα τα γεγονότα που δυναμώνουν το κείμενο και εμπλουτίζουν τις περιγραφές.

            Κι όταν λέμε περιγραφές, μιλάμε για τέχνη! Είναι τέτοια η δεινότητα του,  που όταν «περπατάει» σε κάποιο δρόμο έχεις την αίσθηση ότι βρίσκεσαι πίσω του. Στις προσωπογραφίες του δε, σου δημιουργείται η εντύπωση πως τα πρόσωπα, σου είναι οικία σε τέτοιο βαθμό τέτοιο ,ώστε να νομίζεις ότι γνωρίζεις τις εκφράσεις και τα χαρακτηριστικά τους από πριν.

Διαβάζοντάς το θα μπορέσουμε να δούμε και πολλά στοιχεία από την καθημερινή ζωή της εποχής εκείνης , που άλλα διαφέρουν αρκετά με το σήμερα και άλλα είναι απαράλλακτα. Χαρακτηριστική φράση φράση των διαφορετικών αντιλήψεων με το σήμερα είναι η φράση της Έλενας ( ηρωίδα του βιβλίου) που λέει: …χωρίς καμιά αλληλεγγύη για την ηλικιωμένη γυναίκα κι όμως θα ΄ρθουν κι αυτές στην ηλικία των 30 και των 35…

            Όσον αφορά τη δομή του, χωρίζεται σε επτά αφηγήσεις.

 Στο πρώτο μέρος ο Λούντβιχ, ο κεντρικός ήρωας επιστρέφει, έπειτα από πολλά χρόνια, στην πόλη στην οποία γεννήθηκε…

 Στο δεύτερο μέρος η Έλενα αφηγείται τη ζωή της… 

Στο τρίτο μέρος ο Λούντβιχ αφηγείται τα γεγονότα που οδήγησαν σε ναυάγιο τη ζωή του… 

Στο τέταρτο μέρος ο Γιάροσλαβ αφηγείται τις προετοιμασίες για την παραδοσιακή γιορτή της Ιππασίας των Βασιλέων …

 Στο πέμπτο μέρος ο Λούντβιχ προσπαθεί να βρει κάποια άκρη για το τι συνέβη στη Λουτσία …

 Στο έκτο μέρος ο Κόστκα  βοηθά να κατανοήσει ο Λούντβιχ ένα μέρος των γεγονότων και παρουσιάζεται κατά κάποιον τρόπο μια κριτική όλων των προσώπων…

Στο έβδομο και τελευταίο μέρος, ο Λούντβιχ έχει ήδη εκτελέσει την αποστολή του στη γενέτειρά του και έχει μάθει  από τις αποκαλύψεις του Κόστκα …

Τι έγινε? Τι λέχθηκε? Τι αποκαλύφθηκε?

Εεε …αυτό είναι κάτι που θα το ανακαλύψετε μόνοι σας.

Προσωπικά μ΄ έβαλε στη διαδικασία να σκεφτώ το πώς η αλλαγή στη δική μας ζωή, μπορεί να επηρεάσει και τη ζωή των ανθρώπων που βρίσκονται δίπλα μας. Ακόμα το πώς ορισμένες φορές η αντίληψη που έχουν οι άλλοι για εμάς μπορεί να καθορίσει και την πορεία μας , αφού μας φέρονται ανάλογα και περιμένουν αυτά που θεωρούν ότι μπορούμε να πράξουμε ή να δώσουμε. Όσο για το αστείο και την επίδρασή του στην καθημερινή μας ζωή? Το χει πει καλύτερα από όλους ο Βίων πολύ πριν από εμένα: Αστειεύθητι μόνον ίσοις…

Σία Χαλικιά.

           Αποσπάσματα από το βιβλίο:

           -Πολλοί άνθρωποι όταν ενώνονται σαρκικά έχουν την εντύπωση πως ενώθηκαν και ψυχικά κι εκφράζουν μετά αυτήν την εσφαλμένη πίστη με το να αισθάνονται αυτόματα την ανάγκη να μιλούν στον ενικό. Έτσι εγώ που δεν ανέχομαι μια τέτοια εσφαλμένη αρμονία σώματος και ψυχής δέχτηκα τον ενικό της Έλενας με αντιπάθεια.

-Την κοιτούσα, πρόσεχα το ακαθόριστο επαρχιώτικό της χτένισμα, πρόσεχα το γκρίζο της μαντό, φτωχό και τριμμένο και ίσως λιγάκι κοντό· πρόσεχα το αφάνταστα όμορφο και καθαρό πρόσωπό της· αισθάνθηκα πως το κορίτσι αυτό κλείνει μέσα του μια γαλήνη, απλότητα και μετριοφροσύνη και πως όλα αυτά είναι αξίες που χρειάζομαι· μου φάνηκε, πως είμαστε πολύ κοντά ο ένας στον άλλον· πως έχουμε και οι δυο το μυστηριώδες δώρο της φυσικότητας· μου φάνηκε, πως αρκεί μόνο να πάω κοντά της και να της μιλήσω κι αμέσως τη στιγμή που θα με αντικρύσει στο πρόσωπο, θα μου χαμογελάσει, λες και ξαφνικά στάθηκε μπροστά της αδερφός, που έχει να τον δει εδώ και μερικά χρόνια.

-Με τη διαφορά πως εγώ αναζητούσα πάντα την αγάπη κι όταν δεν την εύρισκα εκεί που τη ζητούσα, ανατριχιάζοντας έκανα μεταβολή κι έφευγα, αν και ήξερα πόσο απλό ήταν να ξεχάσω το νεανικό μου όνειρο γι’ αγάπη, να το ξεχάσω ολότελα και να περάσω τα σύνορα για να βρεθώ στην άγνωστη εμπειρία μιας ελευθερίας που δεν γνωρίζει ντροπή, προφυλάξεις, ηθική, στην εμπειρία  μιας εμετικής ελευθερίας που είναι όλα επιτρεπτά.

- Ο κόσμος  που  οι άνθρωποι  μιλούν γενικά  στον ενικό δεν είναι  κόσμος πλατιάς φιλίας αλλά  κόσμος  πλατιάς αγένειας .

- Τίποτα δεν φέρνει πιο γρήγορα τους ανθρώπους  τον έναν  κοντύτερα στον άλλο, όσο  μια λυπημένη και μελαγχολική συνεννόηση.

- Σε στιγμές δυστυχίας  ο άνθρωπος ζητά κάποια  ανακούφιση  στο γεγονός  πως  η θλίψη  του ταυτίζεται  με  τη θλίψη των άλλων .

- Ο χρόνος φεύγει και αυτό δεν πρέπει να μας βάζει σε  αμηχανία . Το  σπουδαιότερο είναι  πως αφήνουμε  τ΄ αχνάρια μας και σε αυτόν τον χρόνο που χάνεται.

Λίγα λόγια για το συγγραφέα

Ο Μίλαν Κούντερα (τσεχικά: Milan Kundera) είναι Τσέχος συγγραφέας με γαλλική υπηκοότητα. Γεννήθηκε στις 1 Απριλίου του 1929 στο Μπρνο της πρώην Τσεχοσλοβακίας και ζει στη Γαλλία από το 1975. Έγινε ιδιαίτερα γνωστός με τα έργα του "Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι", "Το Βιβλίο του Γέλιου και της Λήθης" και "Το Αστείο".

Έχει συγγράψει τόσο στην τσέχικη όσο και στη γαλλική γλώσσα ενώ επιμελείται προσωπικά όλες τις γαλλικές μεταφράσεις των βιβλίων του, προσδίδοντάς τους ισχύ πρωτοτύπου και όχι μεταφρασμένου έργου. Κατόπιν λογοκρισίας, η κυκλοφορία των έργων του ήταν απαγορευμένη στη γενέτειρά του έως και την πτώση της Κομμουνιστικής κυβέρνησης κατά τη Βελούδινη Επανάσταση του 1989.

Aρχικά, ο Κούντερα συνέγραψε στην τσέχικη γλώσσα αλλά από το 1993 και έπειτα χρησιμοποίησε τη γαλλική. Μεταξύ 1985 και 1987 ανέλαβε την επιμέλεια της μετάφρασης στη γαλλική των αρχικών έργων του με αποτέλεσμα, εκείνα να ενέχουν θέση αυθεντικού έργου και όχι μεταφρασμένου. Τα βιβλία του Κούντερα έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.

Τα βιβλία του συγγραφέα που έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά:

·                    Majitelé klíčů (Οι κλειδοκράτορες, δράμα, 1962) : Έρση Βασιλικιώτη, ("Δωδώνη"), 

·                    Žert (Το αστείο - μυθιστόρημα, 1967) : Α.Τσακάλης, ("Κάλβος"), νεώτερη έκδοση Μάιος 2002,

·                    Smesne lasky (Γελοίοι έρωτες, διηγήματα, 1969) : Γ.Δημολίτσας (¨Οδυσσέας"), νεώτερη έκδοση Δεκέμβριος, 2007

·                    Valčík na rozloučenou (Το βαλς του αποχαιρετισμού - μυθιστόρημα,1972) : Α.Τσακάλης, ("Οδυσσέας"), νεώτερη έκδοση Νοέμβριος 2006

·                    Život je jinde : "Η ζωή είναι αλλού - μυθιστόρημα, 1973" : Α.Τσακάλης, ("Οδυσσέας"), νεώτερη έκδοση Απρίλιος 2004

·                    Kusha smichu a zapomneni (Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης - μυθιστόρημα, 1978) : Α.Τσακάλης, ("Οδυσσέας"), νεώτερη έκδοση

·                    Δεκέμβριος 2011, Nesmesitelna lekhost byts (Η αβάσταχτη ελαφρότητα του Eίναι - μυθιστόρημα, 1984) : Κατερ.Δασκαλάκη, "(Εστία"), νεώτερη έκδοση

·                    Δεκέμβριος 1999Nesmrtelnost (Η αθανασία - μυθιστόρημα, 1990) : Κατερ.Δασκαλάκη, "(Εστία"), 

·                     Ιούνιος, 2010: "Συνάντηση"

·                    Φεβρουάριος, 1996: "Η βραδύτητα", 

·                     Φεβρουάριος, 1996: "Οι προδομένες διαθήκες - ΔοκίμιοΝοέμβριος, 2005: "Ο πέπλος - Δοκίμιο σε εφτά μέρη", 

·                     Ιούλιος, 2001: "Η άγνοια - Μυθιστόρημα", 

·                    Δεκέμβριος, 1998: "Η ταυτότητα - Μυθιστόρημα

·                    Ιανουάριος, 1996: "Η τέχνη του μυθιστορήματος - Δοκίμιο", 

·                    Δεκέμβριος, 2002: "Ο Ιάκωβος κι ο αφέντης του - Φόρος τιμής στον Ντενί Ντιντερό σε τρεις πράξεις: Θεατρικό έργο

(πηγή βιβογραφικού: Βικιπαίδεια)

το κείμενο έχει δημοσιευτεί και στο :http://eam.gr/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CE%AF%CE%B1/1618-%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%BF-%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%BF-%CE%BC%CE%AF%CE%BB%CE%B1%CE%BD-%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B1